Innovatieve kunst produceren? | Het krachtigste hulpmiddel bezit je al

Innovatieve kunst produceren? | Deel 4. Het krachtigste hulpmiddel bezit je al

Vertrouw op je onderbewuste en laat vragen en vage ideeën goed rijpen

De zoektocht naar vernieuwing

Wil je als kunstenaar je werk vernieuwen en innovatieve kunst maken? Veel kunstenaars zoeken voortdurend naar manieren om hun stijl verder te ontwikkelen en om unieke ideeën tot uiting te brengen. Maar vaak komen de meest bijzondere ideeën helemaal niet voort uit intensieve brainstormsessies of gestructureerde denkmethodes, zoals bedrijven die graag mogen gebruiken onder leiding van een "consultant" ergens in een luxueus hotel in een lommerrijke omgeving. Integendeel, voor kunstenaars (en anderen trouwens ook) werkt het creatieproces het beste door ruimte te geven aan het onderbewuste en het creatieve brein de vrije loop te laten. Sta daarom open voor de enorme waarde van ontspanning en intuïtie voor het het tot stand komen van een kunstwerk en gebruik de praktische handvatten om je onderbewuste in te zetten voor het vinden van vernieuwende ideeën.

snelle schets zonder innovatieve bijbedoelingen

1. Vermijd gestructureerde “nadenk sessies”

Creativiteit laat zich moeilijk tot niet forceren. Bedrijven organiseren vaak speciale vergaderingen en brainstormsessies om tot nieuwe ideeën te komen. Maar voor veel kunstenaars werkt deze aanpak helemaal niet. Creatieve ingevingen ontstaan zelden door intensief te gaan zitten en diep na te denken over een bepaalde vraag of onderwerp. Wanneer je probeert een idee op commando te bedenken, ligt de aandacht te veel op het bewuste denken, Dat stimuleert alleen het deel van je brein dat snel vastloopt in logica en de al bekende patronen. Creatieve ideeën ontstaan juist door het loslaten van die vastgeroeste structuren en het dankbaar toelaten van nieuwe, liefst zo onverwacht mogelijkee verbindingen.

De drang om ideeën rationeel te forceren werkt daardoor vaak contraproductief. Het creatieve brein functioneert beter als het vrij en ongestoord kan associëren en als het lekker onverwachte verbindingen mag maken. Gestructureerde denkprocessen en deadlines beperken deze natuurlijke flow en zullen juist een rem zetten op creativiteit. Het vermijden van gestructureerde “nadenk sessies” kan je bevrijden van die beperkingen en je creativiteit juist de ruimte geven om op te bloeien.

2. Leg je onvolledige ideeën direct vast

Hoewel je niet actief op zoek gaat naar ideeën of antwoorden op een vraag, is het belangrijk om voorbereid te zijn wanneer ze wél spontaan naar boven komen. Wanneer je een goed idee hebt—hoe klein of onvolledig het ook mag lijken—zorg ervoor dat je het ergens vastlegt. Een notitieboekje, een voice memo op je telefoon, of een simpel schetsje kunnen je al helpen om je onderbewuste het idee te laten vangen voordat het definitief vervliegt. Ideeën hebben vaak iets vluchtigs. Ze kunnen snel verdwijnen als je ze niet documenteert. Dit is een centraal onderdeel. Omdat je niet wilt dat waardevolle gedachten verdwijnen, alleen omdat je ze even niet kon vastleggen.

Bovendien is het vastleggen van ideeën een manier om jezelf te trainen om je eigen creatief werk in alle opzichten serieus te nemen. Door ideeën te bewaren, creëer je een soort interne bibliotheek van gedachten en beelden die je brein kan raadplegen en doorwerken op momenten dat je inspiratie zoekt. Dit vormt een waardevolle bron voor je werk en maakt het mogelijk om je ideeën verder te ontwikkelen, zelfs als ze aanvankelijk heel vaag zijn.

3. Laat de vraag rijpen in je onderbewuste

Een doorslaggevend onderdeel van het het tot stand komen van een kunstwerk is de tijd nemen om een vraag te laten “rijpen” in je onderbewuste. Nadat je een idee of vraag hebt opgeschreven, leg het dan even weg. Het helpt om deze vraag aan het einde van de dag nog even door te lezen, bijvoorbeeld vlak voordat je naar bed gaat. Op deze manier geef je het onderbewuste de kans om het vraagstuk zonder druk verder te verwerken terwijl jij je ontspant of slaapt. Gedurende de nacht gaat je brein door met het maken van verbindingen en het oplossen van creatieve vraagstukken, zonder dat je je daarvan bewust bent.

Creatieve ingevingen ontstaan vaak in deze periodes van rust, wanneer het bewustzijn niet gericht is op een directe uitkomst. Het onderbewuste kan dan vrij associëren, waardoor je soms de volgende ochtend wakker wordt met een ingeving, een nieuw idee, of een inspirerend beeld voor ogen. Dit proces van rijping vergt geduld en vertrouwen. Hoe vaker je het toepast, hoe meer je zult ontdekken dat de beste ideeën vaak op onverwachte momenten komen.

4. Wees open voor ingevingen en beelden

Het antwoord op een creatieve vraag komt zelden in de vorm van een uitgewerkt concept of een kant-en-klare oplossing. Vaak manifesteert het zich als een vaag beeld, een associatie, of een spontaan idee dat zonder reden opkomt. Sta open voor deze fragmenten, hoe onlogisch of onverwacht ze in eerste instantie ook mogen lijken. Juist deze ingevingen, voortgekomen uit het onderbewuste, kunnen leiden tot kunst die authentiek en innovatief is.

Voor kunstenaars is het een centraal onderdeel om te leren luisteren naar de taal van het onderbewuste, die heel anders is dan de logische taal van het bewuste denken. Wanneer je een beeld of gevoel krijgt, leg het vast, hoe vaag het ook lijkt. Dit beeld kan later de basis vormen voor een nieuw kunstwerk, Of het kan als inspiratie dienen voor andere creatieve ideeën. Door open te staan voor deze prille gedachten, geef je ruimte aan het onderbewuste om door te werken en tot uiting te komen in je werk.

5. Creëer een omgeving die spontane ideeën toelaat

Om het onderbewuste optimaal te benutten, is het belangrijk om een omgeving te creëren waarin je spontaan ideeën kunt ontvangen. Dit betekent het inbouwen van rustmomenten in je dag en het vermijden van overmatige afleidingen. Ga wandelen, lees iets inspirerends, luister naar muziek, of besteed tijd aan een activiteit waarbij je je gedachten kunt laten afdwalen. Dit soort ontspannen momenten zorgen voor ruimte voor je onderbewuste om actief te worden.

Daarnaast kan het helpen om een dagboek bij te houden waarin je dagelijks je gedachten, indrukken en ideeën noteert. Door regelmatig te reflecteren, vergroot je de kans dat onbewuste associaties aan het licht komen. Op deze manier maak je het creatieproces niet alleen bewuster, maar ook rijker en dieper.

6. Leer innoveren door veel los te laten

Het verlangen om iets nieuws te creëren vraagt om moed, flexibiliteit en geduld. Door geforceerde denkpatronen los te laten, geef je jezelf de ruimte om op onverwachte manieren te vernieuwen. Het loslaten van controle kan spannend zijn, maar het is ook bevrijdend en inspirerend. Innovatie in kunst ontstaat vaak door het loslaten van bekende kaders en het durven bekijken van onbekende gebieden.

Door het onderbewuste toe te staan een grotere rol in het creatieve proceste spelen, ontdek je nieuwe wegen en vind je originele invalshoeken die je anders misschien over het hoofd had gezien. Creatieve ingevingen zijn immers als kleine zaadjes die alleen kunnen ontkiemen en groeien wanneer je ze voedt met veel geduld, vrijheid en vertrouwen.

Samenvattend

Innovatie in de kunst ontstaat niet door gestructureerde nadenk sessies of door een geforceerde zoektocht naar nieuwe ideeën. De beste inspiratie komt vaak onverwachts, in momenten van ontspanning en rust, wanneer het onderbewuste vrij spel krijgt. Door ideeën direct vast te leggen, vragen te laten rijpen in je onderbewuste en open te staan voor spontane ingevingen, kun je vernieuwende en authentieke kunst maken. Door het loslaten van bewuste controle en het vertrouwen op intuïtie, geef je je creatieve brein de kans om op zijn eigen manier en ritme de weg naar nieuwe vormen van het uitdrukken van je emoties te vinden. Sta open voor het onverwachte en omarm de vrijheid, die creatief werken biedt—je zult versteld staan van wat er ontstaat.

Een goed idee voor een disruptief kunstwerk lijkt op het eerste gezicht altijd absurd

Innovatie in de kunst Deel 3. | Absurde ideeën

Een goed idee voor een disruptief kunstwerk lijkt op het eerste gezicht altijd absurd

Doorbreek het geijkte

In de kunstwereld – net als in vele andere vakgebieden waar creatief denken gewenst is – lijkt een werkelijk innovatief idee eerst vaak absurd, onwerkelijk, of zelfs onmogelijk wanneer het voor het eerst wordt gepresenteerd. En dat ongewone effect is nu precies wat het echt creatieve idee onderscheidt van de rest. Innovatie en disruptie eisen namelijk, dat een idee buiten het gebruikelijke kader valt. Pas als iets afwijkt van het “normale” en dus de gevestigde structuren keihard doorbreekt, kan het als echt disruptief worden beschouwd.  Dus is het belangrijk is om ogenschijnlijk absurde ideeën de ruimte te geven. We moeten gaan kijken hoe deze gedurfde concepten kunnen leiden tot de meest aparte kunstwerken. Die dan meestal later worden geroemd om hun gedurfde en originele aanpak. 

traditioneel heideveld

Wat maakt een kunstwerk disruptief?

Een disruptief kunstwerk doorbreekt de traditionele regels en verwachtingen binnen de kunstwereld. Een disruptief kunstwerk zorgt voor  een nieuwe manier van kijken, ervaren, of interpreteren. Het daagt als het ware de kijker uit om zijn of haar vooroordelen en gevestigde of vastgeroeste ideeën eens een keer in twijfel te trekken. Disruptieve kunst kan maatschappijkritisch zijn, provocerend, of eenvoudigweg visueel of conceptueel vernieuwend. 

Om een disruptief kunstwerk te creëren, moet een kunstenaar bereid zijn om het normale en het vertrouwde los te laten. Denk aan werken als de "Fountain" van Marcel Duchamp – een gewone urinoir omgezet naar tot kunst – of de grootschalige landkunstwerken van Christo en Jeanne-Claude, die complete landschappen en gebouwen in stof wikkelden. Dergelijke ideeën leken in eerste instantie absurd en kregen veel kritiek, maar veranderden uiteindelijk de kunstwereld fundamenteel. Een recent voorbeeld waar men nog erg mee bezig is, is de banaan die met ducttape aan de muur werd geplakt door de Italiaanse kunstenaar Maurizio Cattelan. De kranten snapten er niets van maar raakten er niet over uitgeschreven. 

Het belang van het laten ‘indalen’ van ideeën

In ons dagelijks leven hebben we de neiging om heel snel te oordelen. We vormen razendsnel een mening en hebben vaak al binnen enkele seconden iemands gedrag, een idee of concept afgekeurd of goedgekeurd. Toch zijn eerste indrukken zeker niet altijd de meest betrouwbare, al wordt dat vaak beweerd. Innovatieve en disruptieve ideeën hebben de nodige tijd nodig om volledig begrepen en gewaardeerd te worden.  Zoals Elon Musk ooit zei “als men een idee niet direct voor idioot verklaart, is het idee nog niet ver genoeg ontwikkeld.”

Deze uitspraak van Elon Musk benadrukt dat wanneer iets te snel als normaal of acceptabel wordt beschouwd, het vaak niet ver genoeg buiten de lijntjes kleurt om nog als innovatief of disruptief gezien te worden. Daarom is het van belang om een vernieuwend kunstidee de tijd te geven om in te dalen. Door het idee te laten rusten en er later opnieuw naar te kijken, kunnen er nieuwe invalshoeken ontstaan die het oorspronkelijke concept versterken. 

Het overnemen van ‘idiote’ ideeën in de kunst

Om disruptieve kunst te creëren, moeten kunstenaars bereid zijn om ideeën over te nemen die op het eerste gezicht misschien idioot lijken. Kunstenaars die risico's durven nemen en hun ideeën niet direct verwerpen, zijn vaak degenen die uiteindelijk de grootste invloed krijgen. Het is makkelijk om een vreemd idee af te wijzen omdat het buiten onze comfortzone valt, maar ware innovatie vereist moed en openheid.

Denk bijvoorbeeld aan de ontwikkeling van het surrealisme in de jaren ’20. Ideeën zoals die van Salvador Dalí, met zijn smeltende klokken, of René Magritte, die een pijp schilderde met de woorden "Ceci n'est pas une pipe," werden aanvankelijk als vreemd en uitermate onlogisch beschouwd. Toch markeerden deze werken een geheel nieuwe manier van denken over de wereld van de kunst. Je mag stellen dat ze onze perceptie van de werkelijkheid omver wierpen. Surrealisme zou niet hebben bestaan zonder een bereidheid om ideeën die eerst absurd leken, over te nemen en verder objectief te bekijken.

Voorbij het oordeel, van idee naar disruptief kunstwerk

Voor kunstenaars die met innovatieve concepten werken, is het doorslaggevend om voorbij het initiële oordeel te gaan. Een idee dat op het moment van dat oordeel aanvoelt als vreemd of zelfs absurd kan wel degelijk de kern bevatten van een meesterwerk. Maar het heeft tijd en een periode van reflectie nodig om uiteindelijk tot zijn volle wasdom te komen. Wanneer een kunstenaar zichzelf toe blijft staan om met het concept te spelen, wordt het idee organisch sterker en meer verfijnd.

Door het idee van "het belachelijke van de huidige situatie" te overnemen, kan een kunstenaar het onmogelijke onderzoeken en zo voor werken zorgen die onverwachte en aparte resultaten opleveren. Kunstenaars zoals Yayoi Kusama, bekend om haar oneindige spiegelkamers, en Damien Hirst, die een haai in een formaldehyde oplossing tentoonstelde, laten zien hoe absurditeit uiteindelijk het onderscheidende kenmerk kan worden dat een kunstwerk van gewoon tot iconisch verheft.

De rol van geduld en doorzettingsvermogen

Geduld en doorzettingsvermogen zijn essentiële eigenschappen voor kunstenaars die disruptief werk willen maken. Wanneer een idee meteen belachelijk lijkt, kan het ontmoedigend zijn om ermee door te gaan. Er is moed en vertrouwen nodig om te blijven werken aan iets dat nog niet volledig wordt begrepen. Misschien zelfs niet door de kunstenaar zelf.  Net zoals bij wetenschap en technologie, is innovatie in de kunst een constant proces van vallen en opstaan, van herhalen, afwijzen en heel veel doorzettingsvermogen.

Een kunstwerk dat daadwerkelijk disruptief is, is nooit het resultaat van een enkele ingeving. Het is een stap-voor-stap proces, waarbij elke nieuwe stap het oorspronkelijke idee verrijkt en verdiept. Kunstenaars moeten zich realiseren dat het oké is om meerdere versies van een idee uit te proberen, om te falen en opnieuw te beginnen.  Uiteindelijk leidt deze volharding tot een uniek en onderscheidend eindresultaat.

Een kwestie van perspectief

Het belachelijke van de huidige situatie als voedingsbodem voor creativiteit

Wat nu als absurd aanvoelt, kan in de toekomst als geniaal worden beschouwd. Absurditeit kan een goede voedingsbodem zijn voor creativiteit. Het absurde dwingt ons om buiten ons huidige denkkader te stappen. Een disruptief kunstwerk kan ons uitnodigen om met nieuwe ogen te kijken. En om vragen te stellen die we eerder nooit overwogen hadden.

Neem bijvoorbeeld de kunstwerken van Banksy, de anonieme straatkunstenaar die scherpe maatschappelijke kritiek levert met zijn graffiti en installaties. Zijn werk, dat vaak stevig maatschappelijk en politiek geladen is, lijkt voor sommigen absurd of provocerend te zijn, maar zet anderen juist weer aan tot nadenken. Banksy’s kunstwerken dagen de huidige situatie op niet geringe uit. Ze herinneren ons er aan dat kunst niet alleen een sterk medium kan zijn voor een andere vorm van kijken. Het kan voor een nieuw bewustzijn zorgen.

Laat disruptieve ideeën dus alle ruimte krijgen

In deze zoektocht naar innovatie en disruptie in de kunst is het een centraal onderdeel om open te staan voor ideeën die in eerste instantie vreemd of absurd lijken. Zoals Elon Musk aangeeft, kan het vermogen om een idee dat aanvankelijk volslagen idioot lijkt, serieus te nemen, leiden tot buitengewone creaties. In zijn eigen bedrijven zijn hier voldoende voorbeelden van te vinden.

In een tijd waarin zoveel kunst wordt geproduceerd en het moeilijk kan zijn om op te vallen, kan het risico nemen en doorgaan met ogenschijnlijk absurde ideeën juist het grote verschil maken. Kunstenaars die zichzelf de ruimte geven om buiten de gebaande paden te treden, nemen de kracht over van het ongebruikelijke en zorgen op die manier voor kunst die inspireert, verrast en blijft hangen bij de mensen.

Laat dus nooit een idee te snel varen. Geef het de ruimte om te rijpen, laat het indalen en je zou zomaar een nooit eerder gezien, disruptief kunstwerk kunnen maken. Een werk dat de kunstwereld verandert. Zoals blijkt uit de woorden van Musk, komt ware innovatie pas voort uit het objectief durven bekijken van het absurde.

Innovatieve kunstprojecten. | De noodzakelijke disruptieve kracht in de kunstwereld

De beste manier om snel op te vallen.

In de wereld van de kunst zijn er tal van manieren om op te vallen. Toch is het slechts een select aantal kunstenaars, curatoren en kunstorganisaties gelukt om op korte termijn daadwerkelijk invloed te krijgen. Een goed innovatief kunstproject zorgt voor de noodzakelijke snelle impact door een bestaande situatie compleet op zijn kop te zetten en iets nieuws dat spannend en ontregelend is, te introduceren. Dit gaat verder dan het louter 'anders' zijn van een kunstwerk. Een disruptief kunstproject heeft het vermogen in zich om een bestaande situatie grondig tegen het licht te houden te stellen. Een goed disruptief project weet de oude, vaak vastgeroeste opvattingen te doorbreken en los te weken. Breder gezien ziet zo'n project kans om de kunstwereld – en vaak ook de rest van de maatschappij – een nieuwe richting in te sturen. Maar waarom is deze dan zo belangrijk? En welke elementen maken een kunstproject nu werkelijk innovatief en niet gewoon wat anders?

traditionele kunst, zeker niet disruptief

Het belang van disruptie in de kunst

Disruptieve kunstprojecten veranderen onze blik op kunst en cultuur. Vaak zelfs blijvend. Dit soort projecten zetten de gevestigde normen op hun kop. Waar traditionele kunstprojecten vaak inzetten op een geleidelijke verandering, vereist de moderne tijd juist een radicale innovatie om de nodige aandacht te trekken tussen alle prikkels die op de moderne mens afkomen. Zeker als de kunstenaar op de korte termijn een boodschap over wil brengen. In een wereld vol al dan niet echte informatie en prikkels is het voor kunstenaars steeds moeilijker geworden om op te vallen. De schreeuwende en vaak extreme beelden van sociale media, een eindeloze stroom van al dan niet artistieke creaties en het zeer snelle tempo van culturele trends maken een disruptie een absolute noodzaak om verder te kunnen gaan dan het allemaal al zo bekende. 

Natuurlijk, geleidelijke verandering kan heel waardevol zijn. Maar het duurt vaak te lang om op korte termijn een significante invloed te kunnen maken. Het publiek verliest tegenwoordig heel snel de aandacht. En het momentum is weg voordat je het weet. In tegenstelling tot traditionele kunst die geleidelijk aan evolueert, is een disruptief kunstproject bedoeld om een directe en krachtige indruk te maken. Een indruk die niet alleen opvalt, maar die ook blijft hangen. Het publiek wordt door een disruptieve kunstuiting geraakt en hopelijk voldoende geïnspireerd om hen zelf aan het denken te zetten in plaats van zich vol te laten gieten met de desinformatie van de "talkshowtafel" op de televisie.

Wat maakt een kunstproject echt innovatief?

Een innovatief kunstproject overstijgt de gebruikelijke grenzen en kaders van de kunst. Dit kan variëren van experimentele tentoonstellingen en performances tot de inzet van aparte technologie in kunstinstallaties.

1. Gebruik van nieuwe media en technologie  

Innovatieve kunstprojecten nemen vaak als één van de eerste maatschappelijke stromingen de nieuwste technologieën over. Denk aan Augmented Reality (AR), Virtual Reality (VR), Artificial Intelligence (AI) en blockchain. Deze nieuwe technologieën bieden niet alleen andere mogelijkheden voor het artistiek uitdrukken van je emoties, maar maken het ook mogelijk om het publiek op een interactieve manier bij kunstwerken te betrekken. Denk bijvoorbeeld aan een tentoonstelling, waarbij bezoekers via VR een volledig digitale wereld kunnen betreden of een kunstwerk dat reageert op hun bewegingen of stemgeluid. Het gebruik van dit soort technologie zorgt voor een volledig nieuwe ervaring, die het publiek in het algemeen niet snel weer vergeet. Dat dit soort innovatieve kunstprojecten op korte termijn een stevige boodschap over kan brengen is wel zeker. 

2. Werken met een benadering die meerdere disciplines combineert

Kunstprojecten die verschillende kunst- en maatschappelijke richtingen combineren, zoals wetenschap, sociologie en activisme, zijn vaak meer disruptief. Kunst die een duidelijke boodschap uitdraagt en deze versterkt met elementen van verschillende vakgebieden, heeft de kracht om zowel artistieke als maatschappelijke kwesties aan te kaarten. Door gevoelige onderwerpen zoals klimaatverandering, sociale ongelijkheid, politieke kwesties of technologie aan te snijden, zorgt kunst voor een brug tussen de kunstwereld en de maatschappij. Misschien zelfs voor een nieuwe brug, nadat de oude oversteek al dan niet bewust vernietigd is.

3. Publieke betrokkenheid en interactiviteit  

Innovatieve kunstprojecten betrekken hun publiek bij het kunstproject op een manier die traditionele kunst niet kan. In plaats van toeschouwers passief de kunst te laten aanschouwen, worden zij bij disruptieve kunstprojecten vaak actief onderdeel van het kunstwerk. Een project dat bijvoorbeeld het publiek laat deelnemen aan het het tot stand komen van een kunstwerk of het verloop van het kunstwerk beïnvloedt, maakt een krachtige indruk. En het laat zich meer verbonden voelen met de boodschap van de kunstenaar.

4. Radicale aanpak van een bekend thema  

Veel disruptieve kunstprojecten nemen een bestaand thema en benaderen het op een volledig nieuwe manier. Dit kan door het opnieuw interpreteren van klassieke kunstvormen, het in een andere, vervreemde context plaatsen van bekende iconen of door het uitvergroten van bepaalde elementen. En dat alles om maar een zo nieuw mogelijke boodschap over te brengen. Een goed voorbeeld hiervan zijn kunstwerken die gebruik maken van afval of gerecycleerde materialen, waarmee zij onze consumptiemaatschappij bekritiseren. En daarmee aandacht vragen voor een vorm van duurzaamheid die op andere manieren nauwelijks te realiseren is.

Voorbeelden van disruptieve kunstprojecten

Een goed voorbeeld van een disruptief kunstproject is de beruchte “girl with balloon” van Banksy, dat zichzelf vernietigde tijdens een veiling. Deze actie doorbrak de traditionele opvattingen over kunstverzamelingen en eigendom volledig en werd bij het publiek over de gehele wereld bekend. Het vernietigen van het kunstwerk was veel meer dan zomaar een stunt. Het zette de wereld aan het denken over de waarde van kunst en de relatie tussen kunstenaar en de verzamelaar.

Een ander voorbeeld is het project van de Chinese kunstenaar Ai Weiwei, die zich met zijn werk keer op keer richt op politieke thema’s. Ai Weiwei maakt gebruik van verschillende media – van beelden en installaties tot documentaires – om onderwerpen zoals mensenrechten en vrijheid van meningsuiting onder de aandacht te blijven brengen. Zijn kunst is niet alleen esthetisch van aard. Het is een vorm van activisme en geeft een sterk maatschappelijk statement af.

Tentoonstellingen en galerieconcepten

Ook op het gebied van tentoonstellingen en galerieconcepten zien we vernieuwende projecten die de kunstwereld verstoren. Denk aan tentoonstellingen die zich niet afspelen in een museum of galerie, maar in verlaten gebouwen, fabrieken of buitenlocaties. Deze alternatieve omgevingen creëren een andere ervaring voor het publiek. Het daagt daarmee uit om kunst buiten de gebruikelijke context te zien.

Innovatie is alleen al nodig om aandacht te krijgen

In een oververzadigde markt als de kunstmarkt is innovatie een centraal onderdeel voor kunstenaars en kunstinstellingen om op te vallen. Een innovatief kunstproject dat op korte termijn aandacht wil trekken, moet shockerend, boeiend en vooral gedenkwaardig zijn. De snelheid waarmee ons dagelijks leven zich tegenwoordig afspeelt, vereist het maken van een snelle, krachtige indruk. Waar kunstenaars vroeger jaren de tijd hadden om hun naam te maken, vereist het moderne medialandschap directe, explosieve invloed om nog gezien te worden.

Daarnaast biedt innovatie kunstenaars de kans om nieuwe publieksgroepen aan te trekken. En om mensen te betrekken die wellicht normaal niet geïnteresseerd zouden zijn in kunst. Wanneer kunstprojecten technologie gebruiken, bijvoorbeeld door middel van AR of interactieve elementen, maken zij kunst toegankelijker en relevanter voor een breed publiek, En heel belangrijk, dat is inclusief jongere generaties die zijn opgegroeid in een digitale wereld.

De toekomst van disruptieve kunstprojecten

Disruptieve kunstprojecten zijn niet alleen belangrijk voor het voortbestaan van de kunstwereld. Ze spelen ook een doorslaggevende rol in het vormgeven van de maatschappij. Kunst heeft altijd al het vermogen gehad om verandering in gang te zetten, maar in onze tijd is dit nog belangrijker geworden omdat al het traditionele denken ter discussie staat. Door voor innovatieve kunstprojecten te zorgen die uit de  conventionele kaders vandaan breken, kunnen kunstenaars maatschappelijke vraagstukken onder de aandacht brengen. Ze hebben de macht om verandering te bepleiten. Ze kunnen hun publiek aanzetten tot nadenken.

In de toekomst zal de kunstwereld waarschijnlijk steeds meer gebruik maken van technologie en multidisciplinaire benaderingen. De grenzen tussen onder meer kunst, technologie, wetenschap en activisme zullen steeds meer vervagen en het publiek zal steeds meer gaan participeren in kunstprojecten. Innovatieve kunst zal niet langer een niche blijken te zijn, maar een noodzakelijke kracht. Een kracht om veranderingen teweeg te brengen. Een kracht om onze kijk op de wereld te vernieuwen.

Samenvattend

Een goed disruptief kunstproject is meer dan een artistieke creatie. Het project is een katalysator voor verandering, een reden om te reflecteren op de tijd waarin we leven en een kracht die ons uitdaagt om verder te kijken dan het eeuwige alledaagse. In een snel veranderende wereld is een innovatief kunstproject een middel om op korte termijn de noodzakelijke aandacht te trekken voor invloed te zorgen. Het daagt ons uit om na te denken, Het stelt onze vaak al jaren bestaande aannames ter discussie. Het laat ons de wereld op een nieuwe manier zien. Disruptieve kunstprojecten zullen een doorslaggevende rol blijven spelen in het vernieuwen van de mogelijkheden van de kunstwereld en de maatschappij als geheel.

Innovatie en kunst | Grote sprongen of kleine stappen?

Innovatie en kunst | Deel 1. Grote sprongen of kleine stappen?

Elke serieuze kunstenaar zal voor deze keuze komen te staan

Is verandering wel zo'n constante factor in de kunst?

In de wereld van kunst en creativiteit is de vraag om ‘verandering’ een vrijwel constante factor. Kunstenaars worden vaak gedreven door de behoefte om voor nieuwe ideeën en dingen te zorgen. Ze willen grenzen  verleggen en kunstwerken die een betekenisvolle indruk achterlaten  produceren. Maar als je in de wereld écht iets wilt veranderen, dan moet die verandering voor iedereen merkbaar zijn. Er moet sprake zijn van een innovatieve, zichtbare sprong vooruit. Zo niet, dan ben je bezig met een proces van geleidelijke, incrementele veranderingen. Beide benaderingen, die ieder hun plek en waarde hebben, vragen om een verschillende strategie. En ook de mindset van de kunstenaar en zijn of jaar projectaanpak zal anders zijn. De vraag die je als kunstenaar aan jezelf moet stellen, is of je totaal anders wilt zijn, of dat je liever geleidelijk wilt evolueren door stapje voor stapje vooruitgang te boeken. 

Wat is een innovatieve verandering?

Innovatie wordt vaak beschouwd als iets dat drastisch en opzienbarend moet zijn. Een innovatieve verandering betekent een aanzienlijke doorbraak, een sprong die niet alleen vernieuwend is, maar die ook impact heeft en zichtbaar is voor een breed publiek. In de kunst bleek een dergelijke innovatieve sprong vaak te leiden tot een nieuwe stroming, techniek of zelfs een volledig nieuwe manier om kunst te ervaren. De innovatieve benadering van verandering vereist nogal wat moed en visie. Er is ook vaak sprake van een zekere mate van risico. Het gaat bij de innovatieve aanpak om het ter discussie stellen van de huidige situatie, om het afbreken van bestaande structuren en het opbouwen van iets totaal nieuws.

De revolutionaire Picasso

Een voorbeeld van een kunstenaar die innovatief te werk ging, is Pablo Picasso met de ontwikkeling van het kubisme. Zijn aanpak was radicaal en echt anders dan alles wat we tot dan toe in de schilderkunst hadden gezien. Het werk van Picasso betekende niet alleen een innovatieve doorbraak op artistiek niveau, maar trakteerde de kunstwereld op een culturele schok die deze blijvend veranderde en die aan de wieg stond van allerlei nieuwe veranderingen.

Het traject van geleidelijke verandering

Geleidelijke verandering, daarentegen, wordt gekenmerkt door een stap-voor-stap-aanpak, waarbij kleine aanpassingen en verbeteringen in de loop van een langere tijd leiden tot een nieuw resultaat. Deze benadering is minder risicovol, de gevolgen zijn beter te overzien  en ze zijn vaak makkelijker uit te voeren omdat je niet meteen alle gevestigde normen omver hoeft te werpen. In plaats daarvan voeg je steeds een nieuw element toe, verfijn je je technieken en ontwikkel je langzaam maar zeker een unieke stijl die in de tijd evolueert. Deze aanpak geeft ons een gestage groei, met kleinere maar consistente stappen die uiteindelijk tot nieuwe ontwikkelingen in de kunst kunnen leiden.

De langzaam veranderende Vincent van Gogh

Vincent van Gogh is een voorbeeld van een kunstenaar die zichzelf met een geleidelijke verandering ontwikkelde. Zijn werk begon als realistisch en evolueerde langzaam naar een uitdrukken van emoties vastgelegd in een levendigere stijl, die uiteindelijk aan de grondslag van het postimpressionisme bleek te liggen. Van Gogh maakte geen schokkende sprongen. Hij ontwikkelde zijn werk stukje bij beetje wat pas over een langere periode zichtbaar was. Hij werd vooral geïnspireerd door zijn omgeving, technieken en persoonlijke beleving maar minder tot vernieuwing.

De voor- en nadelen van een innovatieve sprong

De keuze van een kunstenaar om voor een innovatieve sprong te gaan, brengt zowel voordelen als stevige uitdagingen met zich mee. Enerzijds kun je als kunstenaar direct een invloed maken en een blijvende indruk op je omgeving achterlaten. Innovatieve kunst trekt vaak meer aandacht van het publiek en daarmee van de media. Het brengt snel nieuwe perspectieven en het kan leiden tot aanzienlijk snellere erkenning in de kunstwereld. Anderzijds brengt deze innovatieve aanpak flinke risico’s met zich mee. Het publiek moet hierbij open staan voor iets compleet nieuws. En dat zal bij velen eerder weerstand dan acceptatie oproepen. Het kan zelfs zijn dat een totaal andere benadering aanvankelijk wordt afgewezen, omdat het volgens jet publiek teveel buiten de gangbare normen valt.

De visionair

Een echte innovator in de kunstwereld kan echter ook gezien worden als visionair. Een innovator breekt door barrières, verrast met zijn of haar bandering en zetten de kijker aan tot nadenken om dat deze met ongebruikelijke concepten geconfronteerd wordt. Maar de erkenning komt soms pas jaren later. Die komt als hun werk in een bredere context wordt begrepen en gewaardeerd. Deze lange wachttijd voor je waardering geniet kan knap ontmoedigend zijn voor sommige kunstenaars. Het kan zo ontmoedigend zijn dat men palet en penselen maar in de wilgen hangt, zoals dat heet.

De kracht van stap-voor-stap verandering

Kleine, geleidelijke veranderingen kunnen voor een kunstenaar net zo doeltreffend zijn en bieden tegelijkertijd een andere vorm van voldoening. Deze aanpak maakt het mogelijk om rustig als kunstenaar te experimenteren, om nieuwe technieken te ontwikkelen en toch te groeien zonder direct alle aandacht op zich te vestigen. Geleidelijke veranderingen worden vaak makkelijker geaccepteerd door het publiek. Dat accepteert de veranderingen makkelijker omdat ze subtiel zijn, Hierdoor maakt de kijker zonder duidelijke schok kennis met de ontwikkelingen die de kunstenaar doormaakt.

Een stap-voor-stap benadering biedt ook meer tijd en ruimte voor zelfreflectie en aanpassing aan nieuwe situaties. Als iets niet blijkt te werken kan de kunstenaar eenvoudig bijsturen en nieuwe elementen in de aanpak opnemen en verwerken. Hierdoor is het proces meer gecontroleerd, En het is minder afhankelijk van risicovolle keuzes.

Waar sta jij zelf als kunstenaar?

Deze keuze is voor veel kunstenaars een belangrijk punt van reflectie. Innovatieve sprongen vereisen niet alleen een sterke visie, maar ook een stevige tolerantie voor onzekerheid en de altijd aanwezige kans op afwijzing door het publiek. Innovatie is een pad dat misschien niet voor iedereen is weggelegd. Het vraagt moed. En soms een flink lange adem. Daarentegen biedt geleidelijke verandering je wel stabiliteit en meer ruimte voor persoonlijke ontwikkeling. Maar het gebrek aan zichtbaarheid zal voor sommige kunstenaars als een beperking voelen. Ook erkenning en acceptatie door het publiek kan lang uitblijven. 

De vraag is: Ben je een kunstenaar die streeft naar wat meer radicale vernieuwing, die het aandurft om het risico te nemen? Die alles op het spel wil zetten voor een totaal andere visie en een mogelijk zeer snelle doorbraak? Of kies je liever voor een gecontroleerd, stap-voor-stap traject? En aanpak waarin je jezelf rustig de tijd gunt om te evolueren en je stijl geleidelijk aan te laten groeien? Waarbij erkenning dan maar wat later komt?

Hoe kies je het juiste projectplan voor jezelf?

Bij het kiezen van de juiste aanpak moet een kunstenaar ook nadenken over het projectplan dat bij de gekozen aanpak hoort. Een innovatieve sprong vereist een duidelijk gedefinieerd doel. Een doel dat de hele aanpak en de tijdslijn van het project voor het grootste deel bepaalt. Dit soort projecten heeft zeker een grotere kans op plotselinge doorbraken, maar beslist ook op een volledige mislukking. Geleidelijk veranderen vraagt om een langetermijnvisie, waarin steeds opnieuw experimenteren centraal staat. Een projectplan op basis van "trial and error" moet per definitie flexibeler zijn en wordt regelmatig bijgesteld op basis van nieuwe inzichten en ontwikkelingen die uit de experimenten voortkomen.

De invloed van de kunstmarkt en het publiek

De keuze voor een sprong of een stap-voor-stap benadering kan ook worden beïnvloed door de verwachtingen van de kunstmarkt en niet te vergeten van het het publiek. Innovatieve kunst zal moeilijker te verkopen zijn. Gewoon, omdat het tijd kost om geaccepteerd te worden. Galeries, verzamelaars en critici spelen een grote rol bij de ontvangst van de manier waarop innovatieve kunst wordt ontvangen en gewaardeerd. Voor het publiek is nieuw vaak synoniem aan "gek". Een geleidelijke benadering past vaak beter binnen de gevestigde structuren van de kunstmarkt. Meer gebruikelijk kunst is vaak makkelijker te verkopen omdat het minder risico's voor kopers inhoudt. Wat trouwens snel en stevig kan veranderen als een innovatieve kunstenaar door blijkt te breken. 

Er ligt een unieke keuze voor iedere kunstenaar

Of je als kunstenaar nu kiest voor een innovatieve sprong of een geleidelijke verandering, beide benaderingen hebben hun waarde en bieden verschillende mogelijkheden voor het leren om je emoties zichtbaar te maken van je emoties en groei. Als kunstenaar is het belangrijk om te reflecteren op je eigen ambities, je risicobereidheid en hoe je jezelf ziet binnen de bredere context van de kunstwereld. Het is een keuze die niet voor iedereen voor de hand ligt, maar die uiteindelijk bepaalt hoe je als kunstenaar groeit en de kunstwereld beïnvloedt. De kunstwereld biedt ruimte voor zowel de meest radicale innovators als de geduldige ontwikkelaars en beide wegen kunnen leiden tot unieke en waardevolle bijdragen aan de wereld van kunst en creativiteit.

Het is en blijft de individuele keuze van de kunstenaar

In de komende tijden zal deze serie worden uitgebreid naar verschillende gezichtspunten op dit voor de kunstwereld fundamentele gebied. 

 Nieuwsbrief Esther Schnerr

Nieuwsbrief Esther Schnerr

Verkoopexpositie voor Alzheimeronderzoek in Mijdrecht

Verkoopexpositie voor Alzheimeronderzoek

MIJDRECHT -  Van 14 tot en met 23 november is er in de galerie van KunstRondeVenen een expositie ingericht met beelden van de Vinkeveense kunstenaar Laura Ruhé en met aquarellen van haar aan Alzheimer overleden broer Nol van der Neut. Een deel van de opbrengst van verkocht werk van Nol gaat naar de Alzheimer Stichting voor onderzoek naar de ziekte. De expositie is te bezoeken op donderdag, vrijdag en zaterdag van 12 tot 16 uur, in De Lindeboom 3 in Mijdrecht.

Nol van der Neut

Vergeten verleden

Deze bijzondere expositie staat in het teken van de ziekte Alzheimer. Nol van der Neut studeerde aan de kunstacademie en werkte als grafisch ontwerper en aquarellist. Hij is aan Alzheimer overleden. Op het laatst wist hij van zijn eigen kunstwerken niet dat hij ze zelf had gemaakt. Daarom heeft Laura de expositie als thema ‘Vergeten verleden’ meegegeven.  

Nol van der Neut

Nol heeft prachtig werk nagelaten. Zijn twee zoons, vriendin Henny en zus Laura Ruhé willen hem in deze expositie nog een keer postuum eren, waarin ook Laura, lid van KunstRondeVenen, haar beelden toont. Van het verkochte werk van Nol gaat een deel van de opbrengst naar de Alzheimer Stichting, voor nader onderzoek naar de oorzaken van deze vorm van dementie en de ontwikkeling van geneesmiddelen tegen deze ziekte. Dit onderzoek is dringend noodzakelijk; zeker nu bekend is dat één op de vijf Nederlanders aan dementie zal lijden.

 

Nol van der Neut

Beelden

Laura Ruhé heeft al vaker met haar beeldhouwwerken aan exposities deelgenomen bij KunstRondeVenen, maar ook in andere verbanden en op andere plaatsen buiten de regio. Haar beelden maakt zij in een atelier in Amstelveen. De sculpturen zijn van een ongekende schoonheid, evenals de aquarellen van Nol van der Neut. Deze combinatie maakt een bezoek aan de galerie meer dan waard. Laura zal je graag ontvangen en het werk toelichten.

Voor meer informatie over KunstRondeVenen en de aangesloten kunstenaars kun je terecht op www.kunstrondevenen.nl en op de Facebook-pagina van de kunstenaarsvereniging